Φυλακωπή
Τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν, η ζωή ήρθε απ’ τη θάλασσα, ρίζωσε σ’ έναν απόκρημνο βράχο στο μάτι του βοριά κι εκεί βλάστησε η μεγάλη προϊστορική πόλη της Μήλου: η μινωική αποικία της Φυλακωπής. Έγινε το κέντρο του πολιτισμού των Κυκλάδων, εμπορεύτηκε τον πολύτιμο οψιδιανό της, απέκτησε δύναμη, γνώρισε την ακμή, όρθωσε κυκλώπεια τείχη στους εισβολείς, καταστράφηκε και αναστήθηκε τρεις φορές, κατακτήθηκε από τους Μυκηναίους και μέτρησε συνολικά δύο χιλιετίες ζωής πριν βυθιστεί οριστικά, η μισή στον πυθμένα του χρόνου κι η άλλη μισή στην παρακείμενη θάλασσα. Η αρχαιολογική έρευνα, στα τέλη του 19ου αιώνα, ξαναζωντάνεψε το μοναδικό πολιτισμό της εποχής του χαλκού, εντοπίζοντας λείψανα του οικισμού κι από τις τρεις φάσεις της ζωής του και φέρνοντας στο φως θαυμαστά δείγματα κεραμικής τέχνης. Μαζί τους και την περίφημη «Κυρά της Φυλακωπής» που αναπολεί, από τη θέση της στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Πλάκα, την ένδοξη πόλη που αναμετρήθηκε νικηφόρα με τους ανέμους και το χρόνο, αιώνες καθισμένη στο θαλασσινό της εξώστη στη Βόρεια Μήλο.